TL
TT
PT
PT
united-kingdom-flag-icon
EN

MSSI Kompleta Ona Distribuisaun Ai-han ba Komunidade Aldeias 19 Iha Atauro

ATAURO – Ministériu Solidariedade Sosiál no Inkluzaun (MSSI), kompleta ona distribuisaun ai-han ba uma-kain iha Aldeias sanulu resin sia (19), husi Sukus lima (5) iha Autoridade Administrativa Atauro. Prosesu distribuisaun ne’e lidera diretamente husi Ministra MSSI, Verónica das Dores hahú husi Aldeia Ilikmanu Suku Biqueli iha Sabadu, (06/04/2024), no termina ona iha Aldeia Anartuto, Suku Makadade iha Kinta-feira (11/04/2024).
Ministra termina prosesu distribuisaun ne’e liuhosi delegasaun kompotensia ba Xefe Aldeia na’in rua no Xefe Juventude ida, hodi hatutan liman-ain Ministra nian, hodi kontinua distribui ai-han ba uma-kain sira tuir lista ne’ebé preparadu ona. Wainhira iha distribuisaun ai-han, uma-kain balu la konsege hetan, maka autoridade na’in tolu ne’e bele uza sira-nia kompotensia hodi husu tan adisionál ba MSSI.
“Ha’u mai iha ne’e laiha motivu polítika, ha’u mai tanba komunidade iha Atauro presiza tebe-tebes Estadu no Governu nia apoiu. Tanba ne’e, ha’u la’ós mai mesak, maibé ha’u mai akompaña ho Doretores na’in haat, Xefe Departamentu ida, no akompaña husi Sekretaria Prezidente Autoridade Administrativa ba Asuntus Sosiál no Organizasaun Komunitária Atauro”, katak Ministra iha Aldeia Anartuto, Suku Makadade Kinta-feira (11/04/2024).
Hafoin delega tiha kompotensia ba lideransa komunitaria na’in tolu, Ministra haktuir ba jornalista sira katak, objetivu husi vizita ne’e tanba komunidade iha Suku Makadade no Suku tolu seluk iha Autoridade Administrativa Atauro dalan at tebe-tebes, defisil tebes ba komunidade atu asesu ba-mai.
“Objetivu seluk katak depoizde ita la’o haleu Atauro, ita haree komunidade presiza tebes Estadu no Governu ninia ajuda, tanba maioria komunidade sira la tuun Natar, laiha Batar tanba Anin estraga, nune’e sira laiha ai-han sufisiente hodi sustenta moris família nian”.
Objetivu terseiru husi vizita ne’e atu haree kondisaun real ne’ebé idozu sira hasoru, tanba defisil tebe-tebes ba sira atu asesu ba dalan. Sira bele esforsu to’o duni iha banku, maibé triste liután tanba wainhira sira to’o iha neba banku la selu, maske sira asina ona cek, maibé wainhira tama ba laran atu foti osan, banku la selu.
Objetivu ida seluk husi vizita ida-ne’e maka atu haree kondisaun real Ema ho Defisiénsia nian, tanba inan sira atu tau matan ba sira-nia oan ne’ebé moras mental, sira lori ba mai maibé wainhira to’o tiha iha neba, banku mós la selu.
“Ha’u simu ona relatóriu katak ema hamutuk atus tolu liu mak seidauk simu sira-nia direitu ba subsídiu ba idozus no inválides (ferik-katus no ema ho defisiénsia)”, tenik Ministra.
Ministra hatutan, objetivu ida seluk maka atu fahe mós informasaun ba komunidade sira katak, osan ferik-katuas nian sa’e ona. Ferik-katuas ne’ebé iha tinan 60-69 sei simu $60 kada fulan, tinan 70-79 sei simu $80 kada fulan, no tinan 80 ba leten sei simu $100 kada fulan. Nune’e mós ba labarik sira, osan aumenta ona ba labarik husi ensinu báziku (SD) sei simu $8 kada fulan, labarik iha ensinu pre-secundáriu (SMP) sei simu $9 kada fulan no labarik iha ensinu sekundaria (SMA) sei simu $10 kada fulan, no ba labarik ho defisiente iha nivel eskolaridade tolu ne’e sei simu $15 kada fulan.
“tan ne’e ita mai iha ne’e liuliu ita boot sira servisu mídia mai hodi haree direita, hodi halo balansu no komparasaun ba komunidade nia moris entre komunidade husi munisipiu sira seluk ho Atauro. Ita boot sira rasik akompaña la’o haleu Atauro, husi foho tun ba tasi no husi tasi sa’e ba foho perkore hotu kedas 19 Aldeias iha Atauro, no agora ita taka ho aldeias tolu iha Suku Makadade. Husi ne’e, mídia bele fó sai informasaun kona-ba realidade moris komunidade Atauro nian, atu ema hotu bele hatene katak povu Atauro presiza tebe-tebes ita-nia apoiu, tanba iha Makadade fos saka ida $22”, katak Ministra.
Hatan perguntas jornalista nian kona-ba apoiu ai-han ba Munisipiu seluk, Ministra responde katak, ai-han ne’ebé MSSI distribui ba komunidade sira daudaun ne’e, bazeia ba kondisaun moris komunidade nian. Ezemplu iha Munisipiu Bobonaro komunidade sira tuun natar boot, ne’e la’ós MSSI atu fó fali foos saka ida ba sira, nedunik ita fó tanba kondisaun moris komunidade nian nesesita dunik atu hetan apoiu husi governu, haktuir Ministra.
Iha fatin hanesan, Diretór Nasionál Asisténsia Sosiál (DNAS), Fernando dos Reis informa katak, tuir dadus ne’ebé DNAS iha, total benefisiárius ne’ebé atu hetan apoi ai-han hamutuk 1500 benefisiarius ne’ebé kompostu husi ferik-katus, ema ho defisiénsia, feto faluk no oan kiak sira ne’ebé laiha kondisaun atu sustenta sira-nia moris loron-loron nian.
Hahú loron primeiru distribuisaun ai-han Sabadu, (06/04/2024) to’o Kinta-feira (11/04/2024), MSSI distribui ona fos sakas rihun ida (1000) inklui apoiu komplementar 1000 ba total aldeias hamutuk sanulu resin sia (19) husi Suku lima (5) iha Atauro tomak. Maske nune’e, iha fali indikasaun balu katak benefisiariu balu seidauk simu tanba naran iha lista laiha.
Tanba ne’e, MSSI sei kontinua estabelese liña koordenasaun servisu ho autoridade lokal sira hodi kompila fila-fali dadus benefisiarius tuir kada Aldeias. Agora daudaun iha ona benefisiarius hamutuk atus lima resin mak tama iha lista dadus adisionál, maibé DNAS sei revee fila-fali lista ne’e, para depois iha fulan Maiu MSSI atu mai fali distribui tuir naran iha lista adisionál ida ne’ebé loloos.
Diretór DNAS ne’e reforsa, apoiu ai-han ne’ebé daudaun ne’e Ministra ho ekipa distribui ba uma-kain sira iha Atauro, nia objetivu prinsipal atu hakman situasaun balu, la’ós apoiu totalmente. Liuliu tanba Atauro goza daudaun ninia estatutu hanesan Autoridade Administrativa ne’ebé iha ona espasu polítika aas oituan hodi toma desizaun.
Liga ho asuntu defisiénsia, Diretór Nasionál Portadores Ema ho Defisiénsia, Domingos Henrique Maia hatete, “durante semana ida akompaña Ministra vizita ba Aldeias 19 iha Atauro, ita identifika ona maluk ho defisiénsia hamutuk sanulu resin, no sira hotu hetan apoiu”, katak nia. Maske nune’e, nia hatutan, planu ba oin ne’ebé diresaun ida-ne’e atu halo maka, atu halo reasesmentu hodi identifika loloos maluk defisiénsia sira iha Atauro, no saida maka diresaun atu halo ba sira, tenik Maia.
Entretantu liga ho tratamentu ba ema ho defisiénsia iha Atauro ho ema ho defisiénsia iha Munisipiu sira seluk hanesan ka lae, Diretór ne’e informa katak, tratamentu hanesan ba defisiénte hotu-hotu, bazeia ba programa MSSI nian, tenik nia.
Iha fatin hanesan, Xefe Aldeia Anartuto, Joaquin Freitas hatete, ai-han ne’ebé MSSI distribui ba aldeias tolu iha parte foho Suku Makadade nian, fazeadamente. Nune’e nia sujere atu faze tuir mai presiza kompleta liutan lista naran komunidade sira ne’ebé seidauk hetan apoiu ne’e.
Ikus liu, komunidade Afonso Henrique husi Aldeia Anartuto haktuir katak, foin ba dahuluk sira hetan apoiu ai-han husi governu liuhosi MSSI, tan ne’e nia sente kontente. Maske nune’e, nia reforsa katak, sira la’ós baruk halo toos maibé produsaun mak laiha durante tinan rua nia laran ona. Tan ne’e, nia husu ba MSSI atu kontinua apoia ai-han ba sira iha tempu ida daudaun ne’e.
Alende preokupa kona-ba ai-han, komunidade ida-ne’e mós preokupa kona-ba Estrada tanba Estrada ida ne’ebé komunidade sira uza daudaun ne’e transporte labele asesu. Nune’e reprezenta komunidade nia husu ba governu atu hadia Estrada ba sira-nia suku.
“Ami husu ba Avo Nana bele tau matan ba Estrada mai ami nia Suku no Aldeia iha Makadade, atu nune’e ami nia oan sira bele uza hodi asesu ba eskola, no komunidade bele asesu ba merkadu. Ami iha ne’e aifuan barak maibé nu’udar ema ami labele, tan ne’e ami husu ba Avo Nana atu loke dalan ba ami-nia Suku, atu nune’e ami nia oan sira bele asesu ba eskola no bele ajuda mós halo di’ak ba ami-nia moris”, husu Henrique. DNPCRP
Facebook
Email
Print

Page Facebook

AKTIVIDADE VIDEO